Ο άγγελος της ιστορίας

ΚΡΙΤΙΚΗ

Αν Ο άγγελος της ιστορίας, το νέο ποιητικό βιβλίο του Χάρη Βλαβιανού, υποβαλλόταν σε μια φιλολογικού τύπου περιγραφή και ερμηνεία, θα διακρινόταν για αρκετά, πάγια στο έργο του ποιητή, χαρακτηριστικά, όπως για τη θεματική και ειδολογική συνθετικότητά του, για τη συνύπαρξη διαφορετικών ποιητικών υφών, για την ανάπτυξη ακόμη ενός πολυεπίπεδου, είτε ομολογημένου είτε υπαινικτικού, διαλόγου με το ποιητικό παρελθόν, ελληνικό και ξένο. Αλλά το ειδοποιό γνώρισμα αυτού του βιβλίου, η πηγή της αισθηματικής συγκίνησής του, έγκειται σε κάτι που δύσκολα περιγράφεται με κριτικοφιλολογικούς όρους: στην αίσθηση που τα 47 νέα ποιήματα του Βλαβιανού αναδίδουν, της αυθεντικότητας και της πιστότητας ως προς αυτό που πραγματικά είμαστε και ζούμε. Η ποίηση κάθε εποχής, στο μεγαλύτερο μέρος της, κυριαρχείται από τον ποιητικισμό, τη μίμηση των μέσων της ποίησης, χαλκεύοντας και εντέλει κρύβοντας το πρόσωπο του ζωντανού ανθρώπου πίσω από τα ποιήματα. Αντίθετα, ο Βλαβιανός στον Αγγελο της ιστορίας δεν διστάζει να αντικρίσει και να καταγράψει τις όψεις ενός μοιραία ανερμάτιστου σημερινού προσώπου, του προσώπου του: συναισθηματικά παλλόμενος και διανοητικά ενεργός, τρυφερός και σκληρός, εξομολογητικός και ερμητικός.
Μέσα από τη διαρκή διελκυστίνδα των αντιφάσεων και των αντίρροπων ψευδαισθήσεων που είναι η ζωή του και η ζωή μας, αποτυπώνει σε δρώντα ποιητικό λόγο την ενοποιητική αλήθειά του: μόνο μία καίρια ποιητική διατύπωση μπορεί ίσως να συμπυκνώσει την εναπομείνασα ψευδαισθησιακή ομορφιά του κόσμου. Κατανεμημένα σε τέσσερις ενότητες («Μαύρο γάλα», «Η αρχή του κόσμου», «Η χώρα του ποτέ-ποτέ», «Το διπλό πρόσωπο της άνοιξης»), τα κείμενά του συντάσσουν τέσσερις καίριες όψεις μιας ποιητικής αυτοβιογραφίας.
Κεντρώνονται γύρω από αλγεινές σχέσεις και οδυνηρά συμβάντα μιας ταραγμένης οικογενειακής ιστορίας, αναλογίζονται για την αρχή του κόσμου, την αθλιότητα και την κενότητα της ζωής, αποδρούν μαζί με τα μικρά παιδιά στη χώρα της φαντασίας με τη βαριά σκευή του ενηλίκου και αντικρίζουν το θαλερό πρόσωπο του έρωτα για τη γυναίκα και για τη ζωή. Ολα αυτά μεταποιούνται σε τέχνη με το ποιητικό credo που συμπυκνώνεται στο τελικό δίστιχο του βιβλίου: «Μόνο με τη σκέψη του συναισθήματος/ και το συναίσθημα της σκέψης».

Ευριπίδης Γαραντούδης
ΤΟ ΒΗΜΑ, 27-06-1999